Қазіргі уақытта Ресейдегі қазақтар халық саны бойынша 10-шы орын алады. Омбы облысында 70 мыңнан астам қазақ тұрады, оның 52%-ы облыс орталығы Омбы қаласында тұрады. Омбы облысының орташа жасы 38 болса, қазақтардың орташа жасы 32-ге тең. Бұл көрсеткіш қазақтардың жас ұлт екенін айғақтайды, себебі қазіргі қазақ отбасыларының орташа саны 3-4 баладан тұрады. Сонымен қатар, әрбір бесінші оқушы, студент қазақ ұлтының өкілі.
Омбы Ресей бойынша Қазақстан студенттерінің ең көп оқитын үшінші қаласы. Бұл шетелден келген студенттердің 85%-ын құрайды. Биылдан бастап ресейлік талапкерлер, Қазақстанның жоғары оқу орындарында Ресейден шықпай-ақ білім ала алады. Қазақстанның филиалдары Омбыда ашылуы жаңалық болды, себебі Омбы – Азияның қақпасы әрі білім мен ғылымның орталығы ретінде танымал қала. Бұл жерде қазақтың ұлы тұлғалары – Шоқан Уәлиханов, Әлихан Бөкейхан, Мағжан Жұмабаев, Смағұл Сәдуақасұлы, Қошке Кемеңгерұлы, Сәкен Сейфуллин, Қажымұқан Мұнайтпасұлы, Сәбит Мұқанов, Ғабит Мүсірепов, Мұқан Айтпенов сияқты тұлғалар білім алған. Екіншіден, халықаралық құқық, кеден ісі, филология, IT мамандықтары Омбы жастары үшін ғана емес, Алтай мен Астраханьнан келген жастар үшін де үлкен мүмкіндік. Бұл мамандықтар қазақ тілінде білім алуға қызығушылық танытқан жастардың сұранысына жауап береді.
Омбыда, Ресейдің басқа аймақтарында сияқты, жас буынға қазақ тілін үйрету мәселесі өзекті. Омбы облысының бес муниципалды ауданында және бірнеше мектепте қазақ тілін үйрететін орталықтар бар. Бұл орталықтарда қазақ тілі факультатив ретінде оқытылады. 2018 жылдан бастап қазақ тілі Ресейдің ана тілдерінің тізіміне енгізіліп, «Білім туралы» федералдық заңда қазақ тілін үйрену құқығы бекітілді. Алтай Республикасындағы Қосағаш мектебінің мұғалімдері қазақ тіліндегі оқулықтарды Ресей Федерациясының Білім министрлігінің федералдық оқулықтар тізіміне енгізді.
«Омбы қазақтары» ұйымы Омбы облысының білім беру институтымен бірлесіп, қазақ тілін үйренуге сұраныс туралы ата-аналар арасында әлеуметтік сауалнама жүргізді. 2023 жылдың ақпанында «Омбы өңірінде ана тілін үйрену мәселелері» тақырыбында дөңгелек үстел өтті. Сол кезде қазақ тілін оқытуға қатысты заңға енгізілген өзгерістер туралы халықтың толыққанды білмейтіні анықталды. Қазақ тіліне сұраныс көп болғанымен, барлық мектептерде жағдайдың жасалмағаны және сабақ бере алатын мамандардың жоқтығы байқалды. Әдетте бұл пәнді бейіндік білімі жоқ мұғалімдер оқытады. Қазіргі уақытта Омбы қаласында қазақ тілі пәні мектеп кестесіне екінші жыл енгізілді, биылдан бастап №130 мектепте қазақ тілін оқыту басталды. Қазақстанның жоғары оқу орындары филиалдарының ашылуы мен «қазақ тілі филологиясы» мамандығының ұсынылуы жастардың қазақ тілін дамытуға деген үміттерін күшейтті.
Омбы өңіріндегі қоғамдық ұйым 16 жылдан астам уақыт бойы жұмыс істеп келеді. Осы уақыт ішінде 100-ден астам әлеуметтік жобалар жүзеге асырылып, олардың көбі өңірдің брендтеріне айналды. Мысалы, «Ару қыз», «Ұрпақтар жібі», «Ойнатека», «Отбасылық мобильді алаңы», «Алға – авангарды», «Достық лигасы» сияқты тұрақты шаралар халықтар арасындағы достықты нығайтуға және ұрпақ сабақтастығын сақтауға септігін тигізді.
Биыл біздің басылым «Үркер-2024» журналистік байқауында «Үздік халықаралық БАҚ» аталымы бойынша жеңіске жетті. Бұл қазақ-орыс қарым-қатынасының жаңа деңгейге көтерілгенін көрсетеді. Қазіргі уақытта «Омбы қазақтары» ұйымы Қазақстаннан келген қоғамдық ұйымдармен тығыз байланыс орнатып, жастар форумдары мен конференцияларына тұрақты қатысып тұрады.
Бейсен Қасен
