Қазіргі таңда білім беру саласында ең өзекті мәселелердің бірі – білім гранттарының саны мен сапасы арасындағы тепе-теңдікті сақтау. Мемлекет білім беру мүмкіндіктерін кеңейту мақсатында гранттардың санын арттыру арқылы қоғамның барлық қабаттарына білім алуға жағдай жасап отыр. Бұл үрдіс оң өзгерістер әкелумен қатар, білім сапасына әсер ететін бірқатар мәселелерді тудыруы мүмкін.
Білім гранттарының артуының оң әсері
- Әлеуметтік әділеттілік
Гранттардың көбеюі аз қамтылған отбасылардың балаларын жоғары білім алуға тартуға мүмкіндік береді. Бұл қадам қоғамдағы білім алуға тең мүмкіндіктер ұсыну арқылы әлеуметтік теңдікті нығайтуға септігін тигізеді. - Маман тапшылығын азайту
Кейбір салаларда, әсіресе ауылдық жерлерде маман жетіспеушілігін жою үшін мемлекеттік гранттарды көбейту аса маңызды. Бұл аймақтарға қажетті кадрларды даярлау процесін жеделдетеді. - Білім алуға мотивацияның артуы
Білім алуға қолжетімділіктің артуы оқушылар мен ата-аналарға үлкен мотивация береді. Олар жоғары білімді болудың мүмкіндігін сезініп, өз болашақтарын жоспарлауға ынталы болады.
Білім сапасына теріс ықпалы
- Сапа мен талаптың төмендеуі
Гранттардың шамадан тыс көбеюі білім сапасына талапты төмендетуі мүмкін. Грант алушылар саны артқан сайын оқу орындарына түсу шекті баллы азаяды, бұл әлсіз дайындықпен түскен студенттердің көбеюіне әкелуі ықтимал. - Материалдық ресурстардың жеткіліксіздігі
Университеттер студенттер санын ұлғайтқанымен, материалдық-техникалық базаларын сол деңгейде жаңарта алмауы мүмкін. Бұл оқу сапасының төмендеуіне және студенттердің қажетті инфрақұрылымсыз қалуына әкеледі. - Оқытушылардың жүктемесінің артуы
Студенттердің көптігі оқытушыларға қосымша жүктеме түсіреді. Нәтижесінде, педагогтардың әрбір студентке жеткілікті уақыт бөлуі қиындайды, бұл оқу процесінің сапасына кері әсер етеді. - Еңбек нарығының теңгерімсіздігі
Көп грант бөлінген салаларда мамандар саны артып, еңбек нарығында артықшылық пайда болуы мүмкін. Ал грант аз бөлінген салаларда маман тапшылығы байқалады. Бұл жағдай экономиканың кейбір секторларының дамуына кері әсер етуі ықтимал.
Білім гранттарының көбеюі – жастардың болашағын айқындауға жасалған маңызды қадам. Дегенмен, бұл үрдіс білім сапасына кері әсер етпес үшін жан-жақты ойластырылған саясат қажет. Мемлекет пен оқу орындары білім беру жүйесінің сапасын арттыру үшін бірлескен жұмыстар жүргізуі тиіс. Сапалы білім – қоғамның болашағының кепілі, сондықтан сан мен сапа арасындағы тепе-теңдікті сақтау – басты міндет. Гранттар саны артқан жағдайда, білім сапасын қамтамасыз ету үшін қатаң мониторинг жүйесін енгізу қажет. Бұл оқу орындарының сапалы білім беруін қамтамасыз етеді. Тек грантпен емес оқытушылардың жүктемесін азайту және олардың кәсіби біліктілігін арттыру арқылы білім сапасын жақсартуға болады. Гранттар санына сәйкес университеттердің материалдық-техникалық базасын нығайту қажет. Зертханалар, жатақханалар мен оқу құралдары жеткілікті болуы тиіс.
Бейсен Қасен
KAZBILIM.KZ
