Былтыр елде балаларға қатысты зорлық-зомбылықтың барлық түрлеріне жауапкершілік күшейтіліп, заңнамаға өзгерістер енгізілді. Жаңа заң бойынша кәмелетке толмаған баланы қорлау, яғни буллинг жасау үшін 10 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салу қарастырылған.
Егер агрессор кәмелетке толмаған болса, онда жауапкершілік оның ата-анасына немесе заңды өкілдеріне жүктеледі. 2024 жылдың алғашқы жартыжылдығында осындай 182 оқиға тіркелген болса, биыл 54 адам жауапқа тартылды.
Мектеп оқушылары арасындағы буллинг бүгінгі күні тек балалар үшін ғана емес, қоғам үшін де маңызды мәселе болып отыр. Қорқыту, кемсіту және мазақ ету сияқты әрекеттер балаларға ауыр психологиялық зардаптар әкелуі мүмкін. Психологтар буллингтің басты себептерінің бірі ретінде дұрыс тәрбие мен әлеуметтік желілердегі агрессияны, балалар арасындағы түсініспеушіліктерді атайды.
№111 орта мектептің психологы Жадыра Ахтанова буллингтің кейде дұрыс түсінілмейтінін атап өтті: “Бала мектепте үзіліс кезінде ойнап, қалжыңдасқысы келіп, бір-біріне түрткі болуы мүмкін. Бұл қалыпты әлеуметтік қарым-қатынас, бірақ кейбір балалар мен ата-аналар оны қате түсінеді. Өкінішке орай, кейбір ата-аналар баласына ‘Саған кім тиісті? Ол саған не істеді?’ деп сұрап, баласын жауапкершілікке тартуға тырысады.”
Оқушылардың пікірлері де осы мәселенің маңызды екенін көрсетеді:
– “Қоғамның қолдауы өте маңызды. Бір адамды жалғыз қалдырып, оны психологиялық қиын жағдайда қалдыру өте зиянды.”
– “Бұл адамның өз-өзіне деген көзқарасын және өміріне үлкен зиян тигізеді.”
– “Ата-ана балаға жауапкершілікті кішкентай кезінен бастап алу керек.”
Ата-ана бала үшін әрдайым жауапты болып қала береді, тіпті оның буллинг әрекеттері үшін шамамен 37 мың теңге айыппұл төлеуге тура келуі мүмкін.
ҚР ІІМ Әкімшілік полиция комитеті басқарма бастығының орынбасары Жасұлан Жұманалин былай дейді: “Өткен жылы 182 құқық бұзушылық тіркелді, ал биылғы үш айда 54 адам жауапқа тартылды. Көп жағдайда сот тек ескерту жасап, жазамен шектеледі. Ата-аналарға айтарым, өз жауапкершіліктеріңізді педагогтар мен құқық қорғау органдарына жүктемеңіздер. Баланың болашағы үшін ең алдымен ата-ана жауапты.”
2024 жылдың қаңтарынан бастап мектептер мен колледждерде балалардың құқықтарын қорғау және психологиялық қолдау көрсету мақсатында «111» байланыс орталығының QR коды іске қосылды. Өткен жылы осы орталыққа 1000-ға жуық баладан өтініш түскен екен. Ал биыл буллингке қарсы мектептерде енгізілген арнайы бағдарламалардың нәтижелері күтілуде.
Оқу-ағарту министрлігі Балалардың құқығын қорғау комитеті төрағасының орынбасары Юлия Овечкина бұл туралы былай дейді: “Өткен жылы еліміздің мектептерінде буллингке қарсы екі бағдарлама енгізілді: шетелдік КИВА және отандық ‘Дос болайық’ бағдарламасы. Мамыр айында осы бағдарламалардың нәтижесін шығарып, келесі оқу жылында әр мектеп өз қалауы бойынша бағдарлама таңдайды.”
Мамандар буллингпен күресуде бала, ата-ана және мектептің бірлесіп жұмыс істеуі қажеттігін айтады. Қоғамда әр адам бұл мәселеге бейжай қарамауы тиіс.
