Ауыр өнеркәсіп кадр таппай отыр: жоғары жалақыға жұмысшылар жетіспейді.
Соңғы жылдары Қазақстандағы ауыр өнеркәсіп саласында – әсіресе кен өндіру, металлургия және машина жасау бағыттарында – білікті кадр тапшылығы күрт байқалуда. Жұмыс күшіне сұраныс артып, жалақы өссе де, еңбек нарығы қажетті мамандармен толық қамтылмаған.
📊 Бос жұмыс орындары қайда көп?
Enbek.kz порталының мәліметінше, қазіргі таңда 32 мыңнан астам бос орын бар, олардың 11 мыңнан астамы – ауыр өнеркәсіпке қатысты. Вакансиялар көбіне Шығыс Қазақстан, Павлодар, Қарағанды және Қостанай облыстарында шоғырланған – бұл өңірлерде ірі өндірістік кәсіпорындар орналасқан.
Ең сұранысқа ие мамандықтар:
- Тау-кен жабдығының машинистері
- Дәнекерлеушілер
- Жөндеу слесарлары
- Электромонтерлер
- Инженер-технологтар
- Өнеркәсіптік қауіпсіздік мамандары
Энергетика саласында жоғары кернеулі желілермен жұмыс істей алатын электр инженерлері де қат.
🧑🏭 Кәсіби білімі жоқтар да керек
Көптеген жұмыс орындарына орта білім жеткілікті, ал 3,4 мың вакансия техникалық және кәсіптік білімді талап етеді. 650 жұмыс орнына тіпті еңбек өтілі қажет емес, бұл – салада жаңа бастау жасағысы келетіндерге мүмкіндік бар екенін көрсетеді.
💰 Жалақы мөлшері қандай?
Ұлттық статистика бюросының деректеріне сай:
- Кен өндіруде орташа жалақы – 888 мың теңге
- Жалпы өнеркәсіп бойынша – 605 мың теңге
- Өңдеу өнеркәсібінде – 523 мың теңге
- Электрмен жабдықтауда – 444 мың теңге
- Су шаруашылығында – 312 мың теңге
Enbek.kz бойынша кейбір нақты жалақылар:
- Жер астын қазушы – 600 000 теңгеге дейін
- Фрезерлеуші – 400 000 теңгеге дейін
- Электргаздәнекерлеуші – 180 000 теңгеден бастап
- Металл прокаттау операторы – 300 000 теңгеден
hh.kz деректері бойынша ауыр өндірістегі орташа жалақы 480–520 мың теңге аралығында. Мұнай-газ саласында – 900 мыңға дейін, тау-металлургияда – 600–800 мың, энергетикада – 500–650 мың теңге.
🏭 Ірі компаниялар не дейді?
“Қазақмыс” корпорациясы тәжірибелі мамандармен қатар жастарды да тартуға басымдық беріп отыр. Компанияда кадр сабақтастығы отбасылық дәстүрлермен жалғасып келеді. Соңғы бес жылда жұмысшылар жалақысы 108,8%-ға өскен.
2025 жылдың І тоқсанындағы орташа айлық:
- Тау-кен өндірісінде – 861 мың теңге
- Байыту өндірісінде – 608 мың теңге
- Көмекші өндірісте – 574 мың теңге
“Самұрық-Энерго” да кадр тапшылығын сезініп отыр. Дәнекерлеуші, электрмонтер, турбина машинисі сияқты мамандар қажет. Жалақыдан бөлек, компания әлеуметтік жеңілдіктер, зиянды еңбекке өтемақы, санаторийге жолдама, тұрғын үймен қамту секілді қолдаулар ұсынып отыр.
Сондай-ақ жастарды тарту үшін дуальды оқыту жүйесін енгізіп, шетелде тағылымдамалар ұйымдастырып келеді. Мысалы, Генуя университетінде (Италия) оқуға мүмкіндік бар.
📌 Қорытынды:
Қазақстанда ауыр өнеркәсіп – жалақысы жоғары, бірақ маманы аз салаға айналды. Орта және техникалық білім иелеріне есік ашық, ал тәжірибелі жұмысшылар үшін – үлкен мүмкіндіктер бар. Бұл салада жұмыс таппай жүргендер емес, жұмысшы таппай жүрген жұмыс берушілер көбейген.
