Осыдан тоғыз жыл бұрын Жапонияда пайда болып, кейін әлемнің бірқатар мемлекетінде тарала бастаған квадробика, яғни жануарларға еліктеушілер қозғалысы біздің елге де жетті. Бетіне аңның немесе малдың жүзі бейнеленген маска тағып, үстіне сол жануардың денесіне ұқсатып тіктірген костюм киіп, көшеде төртаяқтап жүрген квадробер-жеткіншектерді Ақтөбе, Алматы, Қостанай, Орал, Тобыл қалаларында көргендер бар.
Квадробика – еріккеннің ермегі ме, әлде басқа себебі бар ма? Осы сұраққа жауап іздегенде бала кезімізде ауылдағы құрдастарымыздың біреуі бізді күлдіру үшін жылқы болып кісінейтіні, тағы біреуі ит болып үретіні ойымызға оралды. Олардың біріншісін туған ата-анасы бола тұра, жақын туысы өзінің жалғыз ұлына серік болсын деп асырап алған еді. Алайда ағасының әйелі отырса опақ, тұрса сопақ деп жақтырмаған соң кейде қатты ренжіп, көзіне жас үйіріліп тұратын. Ал екінші құрдасымыздың әкесі ерте дүние салғандықтан, жетімдік көріп, ішсе асқа, кисе киімге жарымай, көбіне қабағы түйіліп, көңілсіз жүруші еді. Әйтеуір, екеуі де ер жете келе сол ерсілеу «өнерлерін» біржола доғарды.
Психологтер квадробикамен өмірде әртүрлі қиындық көріп, іштей қиналып жүрген, әсіресе ата-анасының мейіріміне жарымай, олардан рухани тұрғыда алшақтап кеткен жеткіншектер жиі әуестенеді деген пікір айтады. Олардың өздері таңдаған жануардың образынан мүлдем шыға алмай қалу қаупі де бар көрінеді. Жас квадроберлерді, әсіресе, қатарластары жақтырмай, келеке қылып, дөрекілік көрсетеді екен. Оларға тек егде тартқан адамдар мен кішкентай балалар ғана жақсы қарайтын болып шықты.
Ал дәрігерлердің көбі квадробика жасөспірімдердің әлсіз ағзасына теріс әсер етеді деп санайды. Төртаяқтап жүру қолдың бұлшық етіне шамадан тыс салмақ түсіріп, денсаулыққа зиян келтіруі мүмкін. Ең қауіптісі – квадроберлердің жануарларға арналған тағамдарды жеуге дейін баратыны. Себебі ондай тағамдар көбіне адам ағзасы сіңіре алмайтын ингредиенттерден жасалады.
Уикипедияның мәліметіне қарағанда, квадроберлер қозғалысының бастауында жапониялық Кенити Ито тұр. Бала кезінде оның кескіні мешінге ұқсағандықтан, құрдастары «маймыл» деп мазақтапты. Ақыры ол хайуанаттар паркінде көз ілеспес шапшаңдықпен жүгіріп-секіріп жүрген мартышканы көріп, соған еліктеп төртаяқтауға көшкен. Сөйтіп, 2015 жылы төртаяқтап жүгіруден әлемдік рекорд орнатып, Гиннестің рекордтар кітабына енген және «Маймыл-адам» деген лақап атқа ие болған.
Кенити Ито стадионда ғана жаттықпай, көшеде де маймылша төртаяқтап жүреді екен. Осы қылығын қоғамдық тәртіпті бұзу деп санаған полицейлер Маймыл-адамды бірнеше күн оқшаулағышқа қамап қойыпты. Одан шыққан соң тауға кетіп, сонда жаттығып жүргенінде бір аңшы қабан екен деп қалып, атып өлтіре жаздапты. Бағына орай, оны көздеп атылған оқ мүлт кеткен.
Кенити Итоға еліктеушілер қатары жылдан-жылға артып бара жатқанына қарамастан, квадробика ресми спорт түріне жатқызылған жоқ. Subcultura, яғни астыңғы мәдениет болып саналады. Оған, негізінен, 7-14 жас аралығындағы жеткіншектер үйір келеді. Олар квадробиканы көңіл көтеретін хобби, яғни ермек деп түсінеді.
Квадроберлер қозғалысы биыл Ресейде кең өріс ала бастапты. Сарапшылар мұны ресейліктердің үй жануарларына отбасы мүшесі ретінде қарайтынымен байланыстырады. Көрші елде арнайы жүргізілген сауалнама балалардың көбі ата-аналарының өздеріне деген сүйіспеншілігін суытпау үшін олардың сүйкімді иттері мен мысықтарының кейпіне кіруді жөн санайтынын көрсеткен. Тіпті еліктеген жануарына ұқсағысы келіп, бетіне пластикалық операция жасатқан жеткіншектер де бар. Ал кейбір ата-аналардың квадробикаға қызығушылығы шектен шығып кеткен. Мәскеу облысында бір әйел ветеринарлық клиникаға квадробер-қызын апарып, оған жануарға арналған екпені салдыруды сұраған. Омбы қаласында тағы бір әйел өз баласының мойнына қарғыбау тағып, көшеде итше жетектеп жүргені көрсетілген бейнежазба әлеуметтік желіде тарап кеткен.
Ашулы арыстан, ызбарлы жолбарыс, қабаған ит сияқты образдарға жан-тәнімен беріле енген жеткіншектердің арасында көшеде кетіп бара жатқан адамдарды «жемтік» көріп тиісіп, денелерін тістеп-тырнап тастағандар да бар. Осындай әрекетке барған квадроберлерді Ресейдің Қазан, Кузбастағы Прокопьевск және Березники қалаларында жергілікті оқушылар «тәртіпке шақырып», күш көрсеткен.
Квадроберлер Өзбекстанда да пайда болып қана қоймай, бұзақылық жасап үлгерді. Биылғы 11 қазанда Ташкент қаласында иттің басы бейнеленген маска киген жеткіншек жолаушыларға шабуыл жасаған. Осы жағымсыз жайтқа байланысты көрші елдің Ішкі істер министрлігі ата-аналарға балаларының тәрбиесіне көңіл бөлу қажеттігін қатаң ескертті. Ал Ресейдің Мемлекеттік Думасында квадробиканы насихаттауға тыйым салу туралы заң жобасы әзірленіп жатыр. Ресей православие шіркеуінің өкілдері квадроберлер қозғалысын жат идеологиялық ағым ретінде тоқтату қажет деген ұстанымдарын жария етті.
Сарапшылардың пікірінше, ата-аналар балаларының квадробикаға қызығушылық танытуына тыйым салмас бұрын, оның себебін сұрап білгені дұрыс болады. Содан соң жеткіншектің рухани қажеттілігін қанағаттандырудың балама жолын ұсынуы қажет.
Табиғат зерттеушісі Чарльз Дарвиннің маймыл эволюциялық жолмен адамға айналды деген теориясы бар. Жиырма бірінші ғасырда адамның қайтадан жануарға айналғысы келуі – жақсылықтың нышаны емес. Сондықтан да квадробика елімізде әзірге кеңінен таралып кетпей тұрғанда, осы құбылысқа жете мән беріп, оның теріс салдарының алдын алуды көп болып ойластырғанымыз жөн.
