ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ (ҰБТ-2022 кездесетін тарихи даталар тізімі)
| «ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ» ПӘНІ БОЙЫНША МАҢЫЗДЫ ОҚИҒАЛАРДЫҢ ХРОНОЛОГИЯЛЫҚ КЕСТЕСІ | ||
| 1. | Б.з.б. ІІІ–ІІ мыңжылдықтың аралығы | – Энеолит (мыс-тас дәуірі).
|
| 2. | Б.з.б. ІІ мыңжылдықтың басы | – Қола (мыс пен қалайының қосындысы) қорытуды меңгеру.
|
| 3. | Б.з.б. І мыңжылдықтың басы | – Темірді игеру басталды.
|
| 4. | Б.з.б. I мыңжылдық | ‒ Сақ тайпалық одақтарының өмір сүрген мерзімі. |
| 5. | Б.з.б. І мыңжылдық | – Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы. |
| 6. | Б.з.б. VІІІ ғ. | ‒ Қазақстан аумағындағы ең ежелгі сақ қорғандары. |
| 7. | Б.з.б. ІІІ ғ. соңы | ‒ Көшпелі ғұн (хунну) тайпаларының билігіне Мөденің келуі. |
| 8. | Б.з.б. 530 ж. | ‒ Сақ-массагеттердің парсы патшасы Кирді талқандауы. |
| 9. | 552–603 жж. | ‒ Түрік қағанатының өмір сүрген мерзімі. |
| 10. | 603–704 жж. | ‒ Батыс Түрік қағанатының өмір сүрген мерзімі. |
| 11. | 704–756 жж. | ‒ Түргеш қағанатының өмір сүрген мерзімі. |
| 12. | 751 ж. | ‒ Атлах (Талас) шайқасы. |
| 13. | 756–940 жж. | ‒ Қарлұқтар мемлекетінің өмір сүрген мерзімі. |
| 14. | 870 ж. | – Әбу Насыр әл-Фарабидің өмірге келген жылы. |
| 15. | 942-1212 жж. | ‒ Қарахан мемлекетінің өмір сүрген мерзімі. |
| 16. | ІX ғ. соңы‒XI ғ. басы
(ІX ғ. соңы‒XI ғ. ортасы) |
‒ Оғыз мемлекетінің өмір сүрген мерзімі. |
| 17. | ХІ ғасыр. | – Махмуд Қашғаридің өмір сүрген уақыты. |
| 18. | ХІ ғасыр. | – Жүсіп Баласағұнидің «Құтты білік» поэмасының жазылған мерзімі. |
| 19. | ХІІ ғасыр. | – Қожа Ахмет Йассауидің «Диуани Хикмет» еңбегінің жазылған мерзімі. |
| 20. | 960 ж. | ‒ Қарахан мемлекетінде ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялануы. |
| 21. | XI ғ. басы‒XIII ғ. басы | ‒ Қыпшақ хандығының өмір сүрген мерзімі. |
| 22. | 1236/1237‒1242 жж. | ‒ Батудың Руське және Шығыс Еуропаға жорығы. |
| 23. | XIV ғ. І жартысы | ‒ Өзбек ханның Алтын Ордада билік етуі. |
| 24. | 1465 ж. | ‒ Қазақ хандығының құрылуы. |
| 25. | XVI ғ. басы | ‒ Қасым ханның билік еткен уақыты. |
| 26. | XVI ғ. басы | – «Қасым ханның қасқа жолы» заңдары шықты. |
| 27. | 1538‒1580 жж. | ‒ Хақназар ханның билік еткен уақыты. |
| 28. | 1582/1583‒1598 жж. | ‒ Тәуекел ханның билік еткен уақыты. |
| 29. | XVI ғ. соңы–XVIІ ғ. басы | – «Есім ханның ескі жолы» заңдары шықты. |
| 30. | 1628/1629–1652 жж. | – Жәңгір ханның ел билеуі. |
| 31. | 1643 ж. | ‒ Орбұлақ шайқасы. |
| 32. | 1680‒1715/1718 жж. | ‒ Тәуке ханның билік еткен уақыты. |
| 33. | ХVII ғ. соңы. | ‒ Тәуке ханның «Жеті жарғы» заңдар жинағы. |
| 34. | 1723 ж. | ‒ «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұламаның» («Ұлы апат жылдары») басталуы. |
| 35. | 1726/1728 ж. | ‒ Бұланты шайқасы. |
| 36. | 1729/1730 ж. | ‒ Аңырақай шайқасы. |
| 37. | 1731 ж. | – Кіші жүз қазақтарының бір бөлігі Ресейдің қол астына өтуі. |
| 38. | 1771‒1781 жж. | ‒ Абылайдың Қазақ хандығын басқарған жылдары. |
| 39. | 1783‒1797 жж. | ‒ Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс. |
| 40. | 1835–1865 жж. | – Шоқан Уалихановтың өмір сүрген жылдары. |
| 41. | 1836‒1838 жж. | ‒ Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған көтеріліс. |
| 42. | 1837‒1847 жж. | ‒ Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс. |
| 43. | 1841 ж. | ‒ Бөкей хандығында қазақ балаларына арналған алғашқы зайырлы мектептің ашылуы. |
| 44. | 1841–1889 жж. | – Ыбырай Алтынсариннің өмір сүрген жылдары. |
| 45. | 1845–1904 жж. | – Қазақтың ұлы ақыны, ойшылы әрі ағартушысы Абай Құнанбаевтың өмір сүрген жылдары. |
| 46. | 1866–1937 жж. | – Әлихан Бөкейхановтың өмір сүрген уақыты. |
| 47. | 1893 ж. | – В.Томсен ежелгі түркі жазбаларының құпиясын ашты. |
| 48. | 1913‒1918 жж. | ‒ «Қазақ» жалпыұлттық газетінің шығуы. |
| 49. | 1916 ж. | – Қазақстан және Орта Азиядағы ұлт-азаттық қозғалыс. |
| 50. | 1917 ж., шілде | ‒ «Алаш» партиясының құрылуы. |
| 51. | 1917 ж., желтоқсан | ‒ Орынборда ІІ жалпықазақ съезі. Алаш-Орда үкіметінің құрылуы. |
| 52. | 1918–1920 жж. | – Қазақстандағы шетел интервенциясы мен Азамат
соғысы. |
| 53. | 1920 ж. | ‒ Қырғыз (Қазақ) АССР-нің құрылуы. |
| 54. | 1925 ж., сәуір | ‒ Қазақ Кеңестерінің V съезі өтіп, қазақ халқының тарихи атауы қалпына келтірілді. |
| 55. | 1925 ж. | – Қазақ АКСР-i астанасын Орынбордан Қызылордаға
көшірілуі. |
| 56. | 1928 ж. | – Алғашқы жоғары оқу орны – Қазақ мемлекеттiк
педагогикалық институтының ашылуы. |
| 57. | 1929 ж. | – Қазақ АКСР-i астанасын Қызылордадан Алматы қаласына көшірілуі. |
| 58. | 1931-1932/1933 жж. | ‒ Күштеп ұжымдастыру жылдарындағы жаппай ашаршылық. |
| 59. | 1932 ж. | ‒ Ашаршылыққа байланысты, апаттың көлемі туралы «Бесеудің хатын» жазған республика қайраткерлері:
Ғ. Мүсірепов, М.Ғатауллин, М.Дәулетқалиев, Е.Алтынбеков, Қ.Куанышев. |
| 60. | 1936 ж. | – Қазақ АКСР-iнің одақтық республика болып қайта құрылуы
(ҚазКСР). |
| 61. | 1937 ж. | – Қазақ КСР Конституциясының қабылдануы. |
| 62. | 1939 ж. | – Екінші дүниежүзілік соғыстың басталған жылы. |
| 63. | 1941 ж. | – Ұлы Отан соғысының басталған жылы. |
| 64. | 1946 ж. | – Қазақ КСР Ғылым академиясының құрылуы. |
| 65. | 1949 ж. | – Семей ядролық полигонындағы алғашқы атомдық жарылыс. |
| 66. | 1949 ж. | – М.Әуезовке «Абай» романы үшін КСРО Мемлекеттік сыйлығының берілуі. |
| 67. | 1954 ж. | – Тың және тыңайған жерлерді игерудің басталуы. |
| 68. | 1957 ж. | – Экономикалық аумақтық ұстаным бойынша басқаруды қайта құру. |
| 69. | 1959 ж. | – Теміртаудағы жұмысшылар толқуы. |
| 70. | 1961 ж. | – «Байқоңыр» космодромынан тұңғыш ғарышкердің ұшырылуы. |
| 71. | 1960-1962, 1964-1986 жж. | – Д. А. Қонаевтың Қазақ КСР Компартиясы ОК бiрiншi хатшысы қызметін атқарған жылдары. |
| 72. | 1963 ж. | – Ядролық қаруларды атмосферада, ғарышта және су астында сынауға тыйым салу туралы келісімшарт. |
| 73. | 1969 ж. | – Есік қорғанынан «Алтын адам» табылуы. |
| 74. | 1978 ж. | – Қазақ КСР Конституциясының қабылдануы. |
| 75. | 1979 ж. | – Целиноград қаласындағы Қазақстанда немiс автономиясын құруға қарсы наразылық шерулері. |
| 76. | 1986 ж. | ‒ Желтоқсан оқиғасы. |
| 77. | 1988 ж. | – Ш. Құдайбердиев, А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев,
Ж. Аймауытов, М. Дулатовтардың ақталуы. |
| 78. | 1989 ж. | – Қарағанды шахтерлерiнiң ереуiлi. |
| 79. | 1989 ж. | ‒ О. Сүлейменов бастаған «Невада-Семей» экологиялық қозғалысының құрылуы. |
| 80. | 1989 ж. | ‒ «Тілдер туралы Қазақ КСР Заңының» қабылдануы, қазақ тілінің мемлекеттік тіл болып жариялануы. |
| 81. | 1991 ж. | ‒ Қазақтың тұңғыш ғарышкері Т. Әубәкіровтің ғарышқа ұшуы. |
| 82. | 1991 ж., 29 тамыз | – Н.Ә. Назарбаевтың Семей ядролық полигонын жабу туралы жарлыққа қол қоюы. |
| 83. | 1991 ж. | ‒ Н.Ә. Назарбаевтың бүкілхалықтық сайлауда Қазақстан Президенті болып сайлануы. |
| 84. | 1991 ж. | – Қазақ КСР-iнiң алтын қоры мен алмаз қорының құрылуы. |
| 85. | 1991 ж., 16 желтоқсан | ‒ Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік Тәуелсіздігі туралы» Конституциялық Заңының қабылдануы. |
| 86. | 1992 ж. | – Қазақтардың дүниежүзiлiк алғашқы құрылтайының өтуi (Алматы қ.). |
| 87. | 1992 ж., маусым | ‒ Қазақстан Республикасының мемлекеттік Туы мен Елтаңбасы бекітілуі |
| 88. | 1992 ж. | ‒ Қазақстан Республикасының БҰҰ-ға толыққанды мүше болып қабылдануы. |
| 89. | 1993 ж., қараша | ‒ Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы ‒ теңгенің енгізілуі. |
| 90. | 1995 ж. | – Қазақстан халқы Ассамблеясының құрылуы. |
| 91. | 1995 ж., 30 тамыз | ‒ Бүкілхалықтық референдумда Қазақстан Республикасының қолданыстағы Конституциясының қабылдануы (Конституция күні). |
| 92. | 1997 ж. | ‒ Жалпыұлттық татулық пен қуғын-сүргін құрбандарын еске алу жылы. |
| 93. | 1997 ж. | – Қазақстан Республикасының астанасы Алматы қаласынан Ақмола (Нұр-Сұлтан) қаласына көшірілуі. |
| 94. | 1999 ж. | – ЮНЕСКО шешімімен Астана (Нұр-Сұлтан) қаласына «Бейбітшілік қаласы» мәртебесінің берілуі. |
| 95. | 2003 ж. | ‒ Астанада (Нұр-Сұлтан) әлемдік және дәстүрлі діндер өкілдерінің I съезі. |
| 96. | 2010 ж. | ‒ Қазақстан ЕҚЫҰ-ға төрағалық етуі. |
| 97. | 2011 ж. | ‒ Қазақстанда Азиаданың өткізілуі. |
| 98. | 2017 ж. | ‒ Қазақстанда дүниежүзілік ЭКСПО көрмесінің өткізілуі. |
| 99. | 2019 ж. | ‒ Астана қаласының атауы Нұр-Сұлтан болып өзгеруі. |
| 100. | 2019 ж. | – Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан Республикасының Президенті болып сайлануы. |
ДҮНИЕЖҮЗІ ТАРИХЫ (ҰБТ-2022 кездесетін тарихи даталар тізімі)
| «ДҮНИЕЖҮЗІ ТАРИХЫ» ПӘНІ БОЙЫНША МАҢЫЗДЫ ОҚИҒАЛАРДЫҢ ХРОНОЛОГИЯЛЫҚ КЕСТЕСІ | ||
| 1. | Б.з.б. IV-мың ж. – б.з. V ғ. | – Ежелгі Шығыс өркениеті тарихы кезеңі. |
| 2. | Б.з.б. 1280 ж. | – Египет пен Хетт мемлекеттері арасындағы әлемдегі тұңғыш бітім шарт. |
| 3. | Б.з.б. 1792–1750 жж. | – Хаммурапидің Вавилон мемлекетін басқаруы. «Хаммурапи заңдары». |
| 4. | Б.з.б. 221 ж.
|
– Қытай аумағындағы алғашқы орталықтанған мемлекет-Цинь империясы. |
| 5. | Б.з.б. 336–323 жж. | – Александр Македонскийдің билік етуі. |
| 6. | Б.з.б. 509–27 жж. | – Ежелгі Рим тарихындағы республика кезеңі. |
| 7. | Б.з. 395 ж. | – Ежелгі Рим империясының Батыс және Шығыс болып бөлінуі. |
| 8. | Б.з. 476 ж. | – Батыс Рим империясының құлауы. |
| 9. | 481–511 жж.
|
– Франк мемлекеті мен Меровингтер әулетінің негізін қалаушы король Хлодвигтің билік құруы. |
| 10. | 527–565 жж. | – Император І Юстинианның билік етуі. |
| 11. | 570–632 жж. | – Ислам дінінің негізін қалаушы Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбардың өмір сүрген жылдары. |
| 12. | 882 ж. | – Киев Русі мемлекетінің құрылуы. |
| 13. | XІ ғ. | – Салжұқтардің Кіші Азияны жаулап алуы. |
| 14. | 1096–1099 жж. | – Бірінші крест жорығы. |
| 15. | 1265 ж. | – Ағылшын парламентінің құрылуы. |
| 16. | 1302 ж. | – Францияда Бас штаттардың шақырылуы. |
| 17. | 1337–1453 жж. | – Англия мен Францияның арасындағы Жүз жылдық соғыс. |
| 18. | 1368–1644 жж. | – Қытайда Мин әулетінің билік етуі. |
| 19. | 1382 ж. | – Тоқтамыс ханның Мәскеу қаласын басып алуы. |
| 20. | 1453 ж. | – Түріктердің Константинопольді басып алуы. |
| 21. | 1455–1485 жж. | – Англиядағы Ал қызыл және Ақ раушандар соғысы. |
| 22. | 1485–1603 жж. | – Англияда Тюдорлар әулетінің басқаруы. |
| 23. | 1492 ж. | – Христофор Колумбтың Американы ашуы. |
| 24. | 1517 ж. | – Лютердің 95 тезисін жариялап, индульгенцияға қарсы шығуы. |
| 25. | 1519–1522 жж. | – Фернан Магеллан тұңғыш дүниежүзін айналып шығу саяхаты. |
| 26. | 1555 ж. | – Реформация нәтижесінде Германияда княздер мен императордың арасында Аугсбург бітімінің жасалуы. |
| 27. | XVI ғ. аяғы | – Францияда Бурбондар әулетінің билікке келуі. |
| 28. | 1600 ж. | – Ағылшындық Ост-Үнді компаниясының құрылуы. |
| 29. | XVII ғ. басы–XІX ғ. екінші жартысы | – Жапонияда Токугава әулеті сегундарының билік етуі. |
| 30. | 1607 ж. | – Солтүстік Америкадағы ағылшындардың алғашқы тұрақты қонысы Джеймстаунның (Виргиния) негізі қаланды. |
| 31. | 1613–1917 жж. | – Ресейде Романовтар әулетінің билік құруы. |
| 32. | 1640 ж. | – Ағылшын буржуазиялық революциясының басталуы. |
| 33. | 1682–1725 жж. | – І Петрдің патшалық етуі. |
| 34. | 1700–1721 жж. | – Солтүстік соғыс. |
| 35. | 1756–1763 жж. | –Жетіжылдық соғыс. (Англия мен Франция) |
| 36. | 1757 ж. | – Император Цяньлун еуропалықтардың Қытайға келуіне тыйым салуы. |
| 37. | 1776 ж. | – АҚШ-тың құрылуын жариялаған Тәуелсіздік декларациясының қабылдануы. |
| 38. | 1787 ж. | – АҚШ Конституциясының қабылдануы. |
| 39. | 1789 ж. | – Бастилиянының алынуы. Француз революциясының басталуы. |
| 40. | 1789 ж.
|
– Францияда Адам және азамат құқықтары декларациясын қабылдауы. |
| 41. | 1804 ж.
|
– Францияда Наполеон Бонапарттың «императоры» атағын қабылдауы. Бірінші империяның құрылуы. |
| 42. | 1812 ж. | – Ресейдің Наполеон әскерлеріне қарсы Отан соғысы. |
| 43. | 1813 ж. | – Лейпциг түбіндегі «Халықтар шайқасы». |
| 44. | 1814–1815 жж. | – Вена конгресі. |
| 45. | 1823 ж. | – АҚШ-та «Монро доктринасының» жариялануы. |
| 46. | 1839–1870 жж. | – Осман империясындағы Танзимат реформасы. |
| 47. | 1850–1864 жж. | – Қытайдағы тайпиндер көтерілісі. |
| 48. | 1853-1856 жж. | – Қырым соғысы. |
| 49. | 1854 ж. | – Бірінші жапон-американ келісімшартына қол қойылуы. |
| 50. | 1861 ж. | – Итальян корольдығының құрылуы. |
| 51. | 1861 ж. | – Ресейде басыбайлылық құқықты жою туралы манифест. |
| 52. | 1861-1865 жж. | – АҚШ-тағы азамат соғысы. |
| 53. | 1871 ж. | – Версальда Герман империясы құрылуының жариялануы. |
| 54. | 1871 ж. | – Герман империясының Конституциясының қабылдануы. |
| 55. | 1870–1871 жж. | – Франция-Пруссия соғысы. |
| 56. | 1877–1878 жж. | – Орыс-түрік соғысы. |
| 57. | 1878 ж. | – Берлин конгресі. |
| 58. | 1882 ж. | – Германия, Австрия-Венгрия және Италия араларындағы Үштік Одақтың құрылуы. |
| 59. | 1889 ж. | – Жапония Конституциясының қабылдануы. |
| 60. | 1904–1905 жж. | – Орыс-жапон соғысы. |
| 61. | 1905–1907 жж. | – Алғашқы орыс буржуазиялық-демократиялық революциясы. |
| 62. | 1907 ж. | – Антанта соғыс одағының құрылуы. |
| 63. | 1914-1918 жж. | – Бірінші дүниежүзілік соғыс. |
| 64. | 1917 ж. | – Ресейдегі Ақпан революциясы және Қазан революциясы. |
| 65. | 1919 ж. | – Париждегі бейбітшілік конференциясы. |
| 66. | 1921–1922 жж. | – Вашингтон конференциясы. |
| 67. | 1922 ж. | – КСРО-ның құрылуы. |
| 68. | 1923 ж. | – Түркия Республикасының құрылуы. |
| 69. | 1929–1933 жж. | – Әлемдік экономикалық дағдарыс. |
| 70. | 1933 ж. | – Германияда фашистік диктатураның орнауы. |
| 71. | 1937 ж. | – Жапонияның Қытаймен соғысының басталуы. |
| 72. | 1938 ж. | – Мюнхен келісімі. |
| 73. | 1939 ж. | – Өзара шабуылдаспау туралы КСРО-Герман пактісі. |
| 74. | 1939–1945 жж. | – Екінші дүниежүзілік соғыс. |
| 75. | 1941 ж. | – Германияның КСРО-ға шабуылы. |
| 76. | 1942–1943 жж. | – Сталинград шайқасы. |
| 77. | 1943 ж. | – Курск шайқасы. |
| 78. | 1943 ж. | – Тегеран конференциясы. |
| 79. | 1945 ж. | – БҰҰ Жарлығының қабылдануы. |
| 80. | 1945 ж. | – ІІ Дүниежүзілік соғыста Германия мен Жапонияның жеңілуі. ІІ Дүниежүзілік соғыстың аяқталуы. |
| 81. | 1947 ж. | – Трумэн Доктринасы, Маршалл жоспары. |
| 82. | 1949 ж. | – НАТО-ның құрылуы. |
| 83. | 1950–1953 жж. | – Кореядағы соғыс. |
| 84. | 1955 ж. | – Варшава келісімшарты ұйымының құрылуы. |
| 85. | 1956 ж. | – Суэц дағдарысы. Египетке қарсы үшжақты басқыншылық. |
| 86. | 1958 ж. | – Францияда бесінші Республиканың құрылуы. |
| 87. | 1961 ж. | – Космонавт Ю.А. Гагариннің ғарышқа алғашқы ұшуы. |
| 88. | 1962 ж. | – Кариб дағдарысы. |
| 89. | 1963 ж. | – Жерде, суда және ауада ядролық сынақтарды өткізбеу туралы Мәскеу шарты. |
| 90. | 1965–1973 жж. | – АҚШ-тың Вьетнамдағы интервенциясы. |
| 91. | 1968 ж. | – Варшава Шартына қатысушы елдердің Чехославакияға әскерлерін енгізуі. «Прага көктемі». |
| 92. | 1971 ж. | – Пәкістан-Үнді соғысы. |
| 93. | 1975 ж. | – Хельсинкидегі қауіпсіздік пен ынтымақтастық жөніндегі Еуропа Кеңесінің Актісі. |
| 94. | 1979 ж. | – Иранда шахқа қарсы революция. |
| 95. | 1979 ж. | – Ауғанстанға КСРО қарулы күштерін енгізу. |
| 96. | 1980–1988 жж. | – Ирак-Иран соғысы. |
| 97. | 1991 ж. | – КСРО-ның ыдырауы. ТМД-ны құру туралы декларацияға қол қойылуы. |
| 98. | 1992 ж. | – Еуропалық Одақтың (ЕО) құрылуы туралы Маастрихт келісімінің жасалуы. |
| 99. | 2001 ж. | – Шанхай ынтымақтастық ұйымын құру туралы мәлімдеме . |
| 100. | 2010–2011жж. | – «Араб көктемі». Египет, Тунис, Ливиядағы революциялар. |
Рахмееет
рахмеет