Еліміздегі мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын санитарлық-эпидемиологиялық қызмет 76 түрлі талап бойынша тексереді. Олардың қатарында едендердің тазалығы, балабақшадағы жиһаздардың жағдайы және азық-түлікті сақтау ережелері секілді мәселелер бар. Алайда, осы салаға маманданған заңгер Сайкен Айсин кейбір талаптарды орындау мүмкін еместігін атап өтеді. Тіпті, осы талаптардың орындалмауы сыбайлас жемқорлық әрекеттеріне себеп болуы мүмкін деген пікірде.
Санитарлық талаптар Денсаулық сақтау министрлігі мен Ұлттық экономика министрлігінің бірлескен бұйрығында айқындалған. Құжаттың толық атауы: «Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласында тәуекел дәрежесін бағалау өлшемшарттарын және тексеру парақтарын бекіту туралы».
Сайкен Айсиннің айтуынша, елімізде балабақшалардың үш түрі бар: жеке ғимаратта орналасқан, көпқабатты тұрғын үйлерде орналасқан, және жеке үйлер немесе коттедждерде орналасқан балабақшалар. Алайда, барлық балабақшаларға қойылатын талаптар бірдей. Мысалы, балалар ойнайтын құмға дезинфекция жүргізу қажет деген талап бар. Бірақ көпқабатты үйде орналасқан балабақшадағы балалар ортақ ойын алаңында ойнайды. Бұл алаңда иттер жүріп өткен-өтпегені тексерілмейді, және құм ешқашан ауыстырылмайды. Оған қарамастан, балабақша оның тазалығына жауап беруге міндетті ме? Бұл мәселе түсініксіз және орынсыз. Әр түрлі типтегі балабақшалар үшін әртүрлі талаптар қажет, – дейді заңгер.
Сонымен қатар, Сайкен Айсин санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің мектепке дейінгі білім беру нысандарына қойған талаптары ескіргенін атап өтеді. Тексеру нормаларында кейбір талаптарды орындау мүмкін емес. Бұған қоса, көптеген талаптарға қатысты шешім қабылдауда санитар дәрігердің субъективті пікірі үлкен рөл атқарады, бұл нормадан ауытқулардың көп болуына әкеп соғады. Мұндай жағдай балабақша ашқысы келетіндер үшін қиындықтар туғызады. Санитарлық талаптарда сыбайлас жемқорлық тәуекелдері де бар. Мысалы, балабақша ашушы азамат одан әрі тексеруден өткізуі керек, бірақ кейбір талаптар орындалмайды. Мысалы, «нысан ішінде үшкір бұрышты заттар болмауы керек» деген талап бар. Ал балабақшадағы есіктер мен үстелдердің бұрыштары да болуы мүмкін.
Құжатта сондай-ақ, «балалардың бойы мен жасына сәйкес келетін, үшкір шығыңқы жері мен ақауы жоқ, су өткізбейтін материалдан жасалған беткі жабыны бар балалар алаңдары мен спорт алаңдарында жұмысқа жарамды жабдықтар болуы» керек деп көрсетілген. Заңгердің пікірінше, талаптар арасында заңнамада белгіленбеген терминдер қолданылып, түсінбеушілік тудыруы мүмкін. Мысалы, 6-талапта «жиһаздың және киім шкафтарының жақсы жағдайда болуы» талап етілген. «Жақсы жағдайда болуы» деген сөздер нақты мағынаны білдірмейді, бұл түсініксіз.
Сайкен Айсин тексерістен өтетін балабақшалардың да қиындықтарға тап болатынын айтады. Ол бұл мәселелерді тексеріп, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін бағалауды Ұлттық экономика министрлігі мен Денсаулық сақтау министрлігінен сұрайды. Заңгер бұл талаптарда сыбайлас жемқорлыққа әкелетін жағдайлар көп екенін ескертеді. Сонымен қатар, балабақша ашқысы келетіндер үшін де көптеген кедергілер бар.
Маманның айтуынша, санитарлық нормалар үнемі жаңартылып тұрады, бірақ олардың мазмұны өзгеріссіз қалады. 2025 жылдың 1 шілдесіне дейін мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын тексеруге арналған жаңа нормалар қабылданатын болады. Алайда, жаңа нормаларды енгізбестен бұрын, қазіргі қолданыстағы талаптар бойынша туындаған даулы мәселелерді шешу қажет екенін айтады.
