Ұлт діңі

Амалбек Айгерім. Шындықтың шырақшысы

2015-03-11

Халқымыз сан ғасырлық даму барысында талай-талай дүрбелеңнен өтті. Соның бірі соқпағы көп жиырмасыншы ғасырдағы әлеуметтік қозғалыстар, төңкерістер. Патшалық Ресей әміршілігі қазақтарды бодан еткісі келген бұл кезеңде халқымыз салт-дәстүрін, дінін, тілін ұмытып мәңгүртену қаупі төнген еді. Тіпті сауат ашуға рұқсаты жоқ ұлтымыз қара халыққа айнала бастап, ұлт теңдігі аяққа тапталды. Отаршылдық езгінің шектен тыс күшейюі, саяси қанауға таптық үстемділіктің ұласуы, қалың елдің жан төзгісіз жағдайда жаншылуы патшалық Ресейдің қол астындағы халықты ашындырды. Алайда, бұл уақытта қазақтың қанына сіңген, жанымыздың бір түкпірінде бар арыстан мінезді халықтың жоғын жоқтап, мұңын мұңдаған зарлы перзенттеріміз де аз болмады. Соның бірі шындықтың шырақшысы Мағжан Жұмабаев.

Ақты қара, қараны ақ деп түсіндірген зорлық-зомбылық дәуірінің құрбаны болған ақын тағдыры аянышты. Жоқшылық пен аштық зардаптарын былай қойған күннің озінде ел өміріндегі ұлы оқиғалар өршіл ақынды күрес толқынына тартып әкетті. Ұлты үшін кең байтақ елді дүбірлеткен ревалюцияға үндеу тастап, бостандықты насихаттап, жаңа өмір құруға белсене араласып, бел шешіп кіріскен ақынның басты мақсаты да отты ойлы жалындаған жырларымен елді тығырықтан шығару еді…
Осы мақсатта көп еңбек сіңірген ол, ақырында қудалауға ілікті. Аққа күе жаққандай, баяғы бұрмалаушылық жала тар қапасқа түсуіне себеп болғандай. Оның «Тоқсанның тобы» атты құнды поэмасының өзін тоқсан саққа жүгіртіп, бұл ақынның шын ойы, шын көңілі емес деп шулағандар көп болды. Анасыны түрме азаптарынан кейінгі жазған хаттарына сүйеніп айтар болсам, ақынның қатты азап шеккендігі байқалады. Ұлты б ұлт төнбеген алтын күннің аясында ғұмыр кешсінші деген жолда құрбан болған ақын күннің көзін бір көруге зар болған күйде қаранғы қапаста жан тәсілім етті.
Мен өлмеймін, менікі де өлмейді,
Надан адам өлім жолын білмеіді.
Өзім-патша, өзім-қазы, өзім-би,
Қандай ессіз не қылдың деп тергейді
Мағжан өз тегін де, өз жерін де, өз ұлтын да мадақтаумен өткен, өмірдегі азаматтық орынын ақтауға ұмтылған, өлең сөздің асыл маржанын төккен, сұлу жырымен оқырманын еліткен, өне бойы қапаста, қайғы мен қасіретте өмір кешкіп, ақырында қыршынынан қиылған, соры арылмаған халқының зарлы перзенті еді. Асыл мұраларының ішінен: «Мен өлмеймін, менікі де өлмейді» деген жолдарда асқан бір шындық жатыр екен. Үйткені ақын өлеңі мен даналығы өлмек емес. Ал, көрсеткен қайтпас қайсарлығы өзінше бір төбе. Э. Хемингуэй «Әрбір адам қандай да бір іс үшін туады. Жер басып жүрген әрбір адамның өмірде өз міндеттері бар» деп айтқандай, тек ұлтының қамын жеп өткен, Мағжан да өмірге жанын емес, халқының қамын сүйуге келсе керек…
Ақын көзін аластап, өлеңін жауып, жоқ қылған әкімшілік дәуір де үстімізден ауып кетті. Бүгін де кешегі білектің де жүректің де күшімен бабаларымыз қол жеткізген, артынша бізге аманаттаған тәуелсіз елдің ұрпақтарымыз. Және Мағжандай ұлының ұлағатын ұлықтаған, қайсарлығынан патриоттық тәрбие алатын, қай кезде де ұлтын сүйе білетін ұрпақпыз. Осындай қарқынмен «Мәңгілік ел» боларымызға бек сенімдімін!!!